Paasreacties op ‘De vader en de zoon’
Na de kerst- en krokusreacties, nu een paasvariant op de vele reacties op het boek ‘De vader en de zoon’. Het is en blijft bijzonder om zoveel mails te krijgen van mensen die zichzelf herkennen in het boek. Want herkenning blijft de rode draad in de mails die ik krijg. Hieronder, geanonimiseerd, een aantal reacties van de afgelopen weken:
Goede vrijdag leek mij een mooi moment om je terug te mailen over je boek:-). Ik heb het van de week ongeveer in één adem uit gelezen en ik vond het boeiend, eerlijk, open, schrijnend, pijnlijk en ontroerend tegelijk. Ik schoot toch wel even vol bij het laatste deel en het gesprek tussen Johan en zijn vader en ben het ook niet eens met recensies die dit een te soft einde vinden. Dat vond ik juist sterk: daar waar je een conflict verwacht blijkt ineens iets anders te ontstaan.
Herkenning is groot! Het ‘goede gesprek’ met pa, de bijna doodsangst die aan dat gesprek vooraf ging, het nemen van de ongelooflijk eenzame beslissing van het voor mezelf kiezen met het risico pa en mijn familie te verliezen: ik heb het meegemaakt. Wat een strijd. Ook ik reisde daarna af naar een onbekende bestemming, voor onbepaalde tijd, hoeveel verdriet ik daarmee mijn familie ook deed. Het móest voor mij, anders kon ik niet verder leven met mij. Het is uiteindelijk allemaal goed geweest, maar wat een verdriet en geworstel voor iedereen.
Allereerst is het een boek dat me raakt vanuit de sfeer die je beschrijft. De sfeer die een heel goed beeld schetst van de normen en waarden binnen de Evangelische kringen. Niet eerder heb ik een roman gelezen die zo overeen kwam met mijn jeugd. Zo anders is bijvoorbeeld de sfeer in de roman ‘Knielen op een bed violen’, die ik vrij recentelijk nog gelezen heb.
De niet openlijke, onderliggende paradox binnen de Evangelische kringen heb je m.i. mooi weergegeven. Aan de ene kant de belofte van genade en vrijheid, maar aan de andere kant een geweldige druk op normen en keuzes die helemaal niet zo vrijwillig blijken te zijn als gepretendeerd wordt.
Dank voor het schrijven en publiceren van je verhaal. Mijn eerste reactie was: oeh… gelukkig, nu hoef ik het niet te doen. Dit is hoe het was. En alleen als je als kind in die sfeer bent opgegroeid, weet je dat je hele kind-zijn bestond uit het beantwoorden aan de verwachtingen van je dominante vader in de evangelische wereld. Er was helemaal geen ruimte om na te denken of je wel gelovig wilde zijn: dit was zo verstrengeld met de erkenning en dus liefde van vader, dat ‘we’ elkaar maar volgden in het (achteraf gezien) kwaad… Het kwaad bedoel ik hiermee de vernietigende invloed die alles had op onze persoonlijke ontwikkeling.
Nou, ik had wel even langer dan een weekendje nodig om je boek te laten bezinken hoor. Allereerst mijn complimenten voor je boek, je openhartige, realistische en verbeeldende schrijfstijl… ontzag hoor! Herkenning op veel punten… En je rakelt veel dingen op die ik toch dacht vergeten te zijn.. Grappig is dat in mijn herinnering/beleving de evangelische wereld veel lichter en vrolijker was dan de Gereformeerde Bond waar ik vandaan kom: wat een getob, en wat een streven om het goed te doen, en elke keer dat gevoel van falen omdat ik zoveel geloofstwijfel had, maar de fout bij mezelf legde.. Ik heb later weleens gehoord dat het evangelische wereldje wel vergeleken kan worden met ‘ een wolf in schaapskleren’ , dezelfde dogma’s als in in reformatorische/gereformeerde kring maar dan verpakt in een wollig/lichte verpakking..
Het is een week geleden dat ik je boek las, de vorige zondag. Daarna dacht ik je een reactie te kunnen schrijven, maar dat was niet zo. Het werd veel, in woorden en emoties, de herkenbaarheid op meerdere lagen in het verhaal is groot. Dat is maar naar het dagboek verplaatst:-) Afgezien van al die herkenbare details die kennelijk in heel veel volle, halfvolle en vrije evangelische gemeenten voorkwamen (ik ben van 1971, een schoolgeneratie ná jou), is je boek voor mij een stimulans en houvast om me er niet onder te laten drukken, door anderen en vooral niet door mijzelf, met die aangeleerde houding om het eigen gevoel ondergeschikt te maken aan dat van de omgeving. Zo’n zin die je aan het eind ergens schrijft, vrij weergegeven: de één vindt me een leugenaar, huichelaar, mislukking, maar ik weet nu: ‘dit ben ik’ – dat is een ijkpunt.
Jouw boek was vaak benauwend omdat het me terug voerde naar mijn jeugd die ik als afschuwlijk heb ervaren. Ik was en ben namelijk homo en had het gevoel dat ik absoluut geen kans maakte op de hemel, ik was God immers een gruwel!? Het is goed dat ik jouw boek heb gelezen het gaf me een gevoel van overwinning en het gevoel dat ik er in ben geslaagd ,net als jij, mijzelf te vinden en mijn eigen leven vorm heb gegeven en dat ik daar trots op ben.
Je worstelen om dit wereldje te ontstijgen herken ik als geen ander. Het lijkt vrijwel mogelijk als je ‘erin’ zit, maar we hebben laten zien dat het kan. Ik heb ‘het geloof’ niet helemaal losgelaten. Of beter gezegd, ik erken het meer nu dat dit zo is.